संपादकीय: आनंद धोंड
आज आपण २१ व्या शतकात प्रगती आणि विकासाचे कितीतरी दावे करत असलो, तरी या सर्व झगमगाटात एक अत्यंत मूलभूत गोष्ट आपण गमावली आहे – ती म्हणजे सामाजिक भान आणि माणुसकी. आधुनिक मनुष्य द्वेष, स्वार्थ आणि प्रचंड भौतिक महत्त्वाकांक्षा यांच्या गर्तेत इतका अडकला आहे की, तो संवेदनशीलतेपासून दूर गेला आहे.
९० च्या दशकात माणुसकीला किंमत होती, नाती प्रेम आणि विश्वासावर आधारलेली होती. परंतु आज परिस्थिती पूर्णपणे पालटली आहे. माणुसकीची जागा आता पैशाने घेतली आहे. ‘पैसा बोलता है’ हेच नवीन सामाजिक सूत्र बनले आहे. माणसाची किंमत त्याच्या चारित्र्यावर किंवा माणुसकीवर नव्हे, तर त्याच्या बँक खात्यातील शिल्लकीवर ठरवली जात आहे.
या गतीमान आणि स्पर्धात्मक जगात, नात्यांचे व्यापारीकरण झाले आहे. भावनिक बंधांपेक्षा आर्थिक फायदा अधिक महत्त्वाचा झाला आहे. परिणामी, समाजात एकटेपणा आणि असंवेदनशीलता वाढत आहे. लोकांना इतरांच्या दुःखाशी सहानुभूती दाखवायलाही वेळ नाही, कारण प्रत्येकजण ‘श्रीमंत’ होण्याची शर्यत धावत आहे.
समाजातील या बदलाला खतपाणी घालण्यात आपल्या राजकीय नेतृत्वाचा मोठा वाटा आहे. मतांच्या राजकारणासाठी आणि आपली खुर्ची टिकवण्यासाठी काही नेते मंडळी पद्धतशीरपणे समाजात जाती, धर्म आणि पंथाच्या नावावर फूट पाडत आहेत.
राजकीय कार्यकर्ते केवळ आपल्या पक्षाच्या स्वार्थासाठी नागरिकांमधील द्वेषाची आग भडकावण्याचे काम करत आहेत, ज्यामुळे समाजात एक भयानक विभाजन निर्माण झाले आहे. जिथे एकत्र येऊन समस्या सोडवण्याची गरज आहे, तिथे आपण संकुचित विचारांच्या भिंती उभारून एकमेकांपासून दूर जात आहोत. ही द्वेषाची बीजे आपल्या राष्ट्रीय एकात्मतेला आणि प्रगतीला पोखरून टाकत आहेत.
या गंभीर परिस्थितीतून बाहेर पडण्यासाठी आपल्याला पुन्हा एकदा बंधुभावाचा आणि सलोख्याचा मार्ग स्वीकारावा लागेल. विशेषतः हिंदू आणि मुस्लिम समुदायाने भूतकाळातील सर्व गैरसमज विसरून, एकजुटीने आणि प्रेमाने एकत्र येणे ही काळाची गरज आहे.
आपल्याला महान संत साईबाबांची उक्ती आठवते: “सबका मालिक एक.”
ईश्वर एक आहे. आपण त्याला कोणत्याही नावाने पुजा, पण तोच अंतिम सत्य आहे. मानव म्हणून आपले कर्तव्य आहे की, आपण सर्व भेदांना विसरून एकत्र यावे, एकमेकांना मदत करावी आणि मिळून मिसळून आनंदाने जगावे. जर सर्व धर्मांनी आणि पंथांनी या मूलभूत सत्याचा स्वीकार केला, तर समाजात शांतता आणि प्रगती निश्चितच नांदेल.
या सर्व संघर्षात शांतता आणि सुव्यवस्था टिकवून ठेवण्याची सर्वात मोठी जबाबदारी पोलिस प्रशासनाची आहे.
पोलिस प्रशासनाने आपले कर्तव्य व्यवस्थित पार पाडावे आणि कुठल्याही राजकीय दबावाला बळी न पडता निष्पक्षपणे काम करावे.
अन्याय झालेल्यांना त्वरित न्याय मिळवून देणे आणि समाजात ऐक्य व शांतता आबादित राखणे, हे त्यांचे प्राथमिक कर्तव्य आहे. जर असं घडलं तर निश्चितच समाजातील शेवटच्या घटकाला न्याय मिळेल.
जेव्हा जाती-धर्माचे तेढ निर्माण करण्याचे प्रयत्न होतात, तेव्हा प्रशासनाने कोणत्याही पूर्वग्रहाशिवाय, सत्याची बाजू ठामपणे मांडून सामाजिक सलोखा टिकवून ठेवणे गरजेचे आहे. कायद्यासमोर सर्व समान आहेत, हा संदेश कृतीतून दिला गेला पाहिजे.
राजकीय नेत्यांनी जनतेला भावनिक आमिष दाखवून स्वार्थ साधण्याऐवजी, सामाजिक सलोख्याचे आणि विकासाचे राजकारण करावे. नागरिकांनीही जात-धर्मापलीकडील विचार करून, खऱ्या आणि विधायक कामांसाठी एकत्र उभे राहायला हवे.
जर आपण आजही माणुसकी आणि एकतेच्या मूल्यांना विसरलो, तर ही भौतिक प्रगती आपल्याला फक्त एकाकी आणि असंवेदनशील भविष्याकडे घेऊन जाईल, जिथे फक्त पैसा बोलेल आणि मनुष्य म्हणून जगण्याचे सुख कायमचे हरवलेले असेल. द्वेषाच्या भिंती तोडून केवळ मनुष्य म्हणून एकत्र उभे राहण्याची वेळ आज आली आहे..!
